Từ lâu, tù trưởng Mtao Mxây nổi tiếng giàu có khắp vùng đất cao nguyên hùng vĩ này. Hắn cậy thế mình, nhân lúc tôi đi vắng cho đám đầy tớ đến cướp vợ tôi là Hơ Nhị.

Nghe tin, tôi vội vã giắt dao vào thắt lưng, đi tìm hắn. Nhà Mtao Mxây lớn lắm, đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đẩu cầu thang đẽo hình chim ngói, cầu thang rộng bằng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà không sợ chật.

Tôi bắc tay lên miệng gọi to: “Mtao Mxây, mày xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy!”. Hắn nói vọng ra: “Ta không xuống đâu. Tay ta còn đang bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà !”

Tôi tức giận thét lên: “Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi chẻ ra kéo lửa, ta hun cối nhà của ngươi cho mà xem!”. Mxây nghe vậy mới đi ra nhưng hắn còn bắt tôi hứa rằng đừng đâm hẳn lúc hắn xuống cầu thang. Tôi cười nhạt bảo rằng đến con trâu trong chuồng của hắn tôi cũng chẳng thèm đâm nữa là.

Bà con trong buôn kéo đến xem rất đông. Mtao Mxây buộc phải ra mặt. Hắn mang cái khiên tròn như đầu cú, lưỡi gươm của hắn óng ánh bảy sắc cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một hung thần. Hắn đóng cái khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái ảo dày nút, đi từ nhà trong ra nhà ngoài, dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo giữa một đám đông mịt mù như sương sớm.

Tôi thách thức: “Ngươi múa trước đi!”. Hắn đáp: “Ngươi mới là người mua trước. Ta như gà làng mới mọc cựa klie, như gà rừng mới mọc cựa êchăm chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh”. Tôi giục thêm lần nữa, Mtao Mxây rung khiên múa. Cái khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Mặc cho hắn múa, tôi không nhúc nhích. Tôi khinh bỉ nói: “Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không?”.

Mtao Mxây đáp: “Ta học ai à? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng”. Tôi khiêu khích: “Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!”. Mxây hùng hổ quát: “Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?”. Tôi chỉ thẳng vào mặt hắn : “Vậy thì ngươi hãy xem ta đây!” rồi vung khiên múa. Một lần xốc tới, tôi vượt qua một quả đồi. Một lần xốc tới nữa, tôi vượt một đồi lồ ô. Tôi chạy vun vút sang phía Đông, sang phía Tây. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi Tây lại sang bãi Đông. Hắn vung dao chém phập một nhát nhưng chỉ trúng cái chão cột trâu. Tôi chế giễu hắn: “Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gi ?”.

Được một lúc, hắn thấm mệt bèn bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu, nhưng tôi đã đớp được miếng trầu ấy và nhai ngấu nghiến. Sức mạnh trong tôi tăng lên gấp bội. Tôi bảo Mxây: “ Bây giờ ngươi lại chạy, ta đuổi coi!”. Hắn bỏ chạy, tôi rượt theo, vừa trượt vừa múa khiên. Trên cao, gió thổi như bão. Tôi múa dưới thấp, gió như lốc cuốn. Chòi lẫm đổ lăn lóc, cây cối chết rụi. Tiếng khiên của tôi vang lên như tiếng khiên đồng, khiên kênh. Tôi chạy nước kiệu, quả núi ba lẩn rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thần chứa đầy những oan hồn của tôi nhắm đùi Mtao Mxây phóng tới. Tôi đâm trúng đùi hắn nhưng đùi hắn không thủng. Tôi đâm trúng người hắn, người hắn cũng không thủng.

Tới lúc này thì chính tôi đã thấm mệt, vừa chạy vừa ngủ và mơ thấy ông Trời. Tôi than thở: “Ối chao, chết mất thôi, ông Trời ơi! Cháu đâm mãi mà không thủng hắn!”, ông Trời bảo: “Thế ư, cháu? Vậy thì cháu hãy lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn là được”. Tôi bừng tỉnh, chộp ngay cái chày mòn, ném trúng vào vành tai kẻ địch. Cái giáp của Mtao Mxây tức thì rơi loảng xoảng. Hẳn tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lợn, tôi phá tan chuồng lợn. Hắn tránh quanh chuồng trâu, tôi phá lan chuồng trâu. Cuối cùng, hắn mệt quá ngã lăn quay ra đất.

Hắn rối rít van lạy: “Tha cho ta, ta sẽ làm lễ cầu phúc cho ngươi một con trâu, ta sẽ cho ngươi thêm một con voi!”. Chưa nguôi cơn giận, tôi chẳng màng bèn nói “Sao ngươi lại cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta ngươi đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?”.

Dứt lời, tôi đâm hắn một nhát rồi cắt đầu đem bêu ngoài đường rồi hỏi bà con, tôi tớ trong buôn làng của hắn là có bằng lòng đi theo tôi không. Mọi người đồng ý. Tôi hô to: “Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Chúng ta ra về nào!”. Đoàn người đông đúc ùn ùn kéo theo sau tôi đông như kiến tha mồi.

Thế là từ đó, tôi trở thành tù trưởng giàu có nhất, hùng mạnh nhất. Tôi mở tiệc ăn mừng cùng dân làng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô. Cho đến lúc rượu đã nhạt, chén đã phai thì khách mới lần lượt ra về.

Từ lâu, Mtao Mxây đã nổi tiếng là một tù trưởng giàu có. Hắn cậy thế mình nhân lúc tôi đi vắng liền tính kế cướp vợ tôi là Hơ Nhị. Nghe người báo tin, tôi vội vã quay về đến nhà tù trưởng Mtao Mxây để đòi lại vợ.

Nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu trông thật đẹp. Tôi liền kêu to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây nghe thấy vậy, thản nhiên đáp:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta kìa.

Tôi vô cùng tức giận:

- Ngươi không xuống ư? Vậy ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người mà bổ đôi, lấy cái cầu thang của nhà người chẻ ra kéo lửa và hun cái nhà của nhà người cho mà xem.

Nghe đến đây, Mtao Mxây chắc hẳn rất sợ hãi nên phải đi ra. Mtao Mxây tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần. Hắn đóng một cái khố sọc gấp bó múi, mặc một cái áo dài tay nút đi từ trong nhà ra vẻ mặt đầy lo lắng.

Tôi liền nhường cho hắn mùa khiên trước. Nhưng hắn từ chối:

- Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Nhưng tôi không đồng ý nên cuối cùng hắn vẫn phải múa khiên trước. Khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn cứ múa, còn tôi chẳng kề nhúc nhích. Rồi tôi lên tiếng mỉa mai hắn:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Nhưng Mtao Mxây vẫn huênh hoang:

- Ta học ai ứ? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Tôi tiếp tục khiêu khích hắn múa khiên cho tôi xem. Mtao Mxây dù tức giận nhưng vẫn nói với tôi:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Xem hắn múa khiên, tôi không nhịn được bèn ra tay. Tôi rung khiên múa. Mỗi một lần xốc tới đều khiên Mtao Mxây khiếp sợ chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém tôi phập một cái nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu.

Tôi tiếp tục khiêu khích hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Đến lúc này, hắn bảo vợ tôi quăng cho hắn một miếng trầu hòng khiêu khích tôi. Nhưng tôi lại đớp được miếng trầu ấy. Tôi nhai trầu, sức mạnh tăng lên gấp bội. Tôi tiếp tục múa khiên. Càng múa hàng hăng. Tôi phóng cây giáo thần vào đùi Mtao Mxây, trúng nhưng không thủng vì hắn đang mặc áo giáp. Tôi tìm các đâm vào người Mtao Mxây cũng không làm gì được hắn.

Đến lúc này, tôi dường như đã thấm mệt. Tôi vừa ngủ vừa mộng thấy ông Trời bày cách đánh bại Mtao Mxây. Tôi bừng tỉnh rồi làm theo lấy một cái chày mòn ném trúng vào vành tai kẻ địch. Áo giáp của hắn rơi loảng xoảng. Mtao Mxây vô cùng hoảng sợ liền tháo chạy. Hắn đi đến đâu đều bị tôi đuổi đến đó. Cuối cùng hắn ngã xuống đất, sợ hãi xin tha mạng:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Tôi chẳng mảy may đến lời thỉnh cầu của hắn, tội cướp vợ không thể tha thứ:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Nói rồi, tôi liền đâm phập một cái, cắt đầu Mtao Mxây bêu ngoài đường. Sau đó, tôi liền thuyết phục tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình. Để ăn mừng chiến thắng đã đánh bại Mtao Mxây cứu được Hơ Nhị, tôi cho cả buôn làng mở hội. Các tù trưởng ở khắp nơi kéo đến ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô.

Ta là Đăm Săn, một tù trưởng của một buôn làng nọ. Một hôm, nhân lúc ta đi vắng, Mtao Mxây - một tên tù trưởng khác đã tìm đến cướp vợ của ta là Hơ Nhị. Vừa nghe tin, ta vội vã giắt vào thắt lưng đi tìm hắn. Nhà Mtao Mxây vô cùng rộng lớn. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Cầu thang rộng bằng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà không sợ chật.

Ta bắc tay lên miệng kêu to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây bèn khiêu khích:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta kìa.

Ta vô cùng tức giận:

- Ngươi không xuống ư? Vậy ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người mà bổ đôi, lấy cái cầu thang của nhà người chẻ ra kéo lửa và hun cái nhà của nhà người cho mà xem.

Mtao Mxây từ trong nhà đi ra. Trông lão tròn như đầu cú, gươm lão óng ánh như cái cầu vồng. Lão đóng một cái khố sọc gấp bó múi, mặc một cái áo dài tay nút vẻ mặt đầy lo lắng.

Ta liền nhường cho hắn mùa khiên trước:

- Ngươi múa trước đi, ơ diêng!

Nhưng hắn nói:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng. Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Ta không đồng ý:

- Người múa trước đi!

Mtao Mxây đành rung khiến mua. Khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn cứ múa, còn ta chẳng kề nhúc nhích. Rồi ta lên tiếng mỉa mai hắn:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Mtao Mxây vẫn huênh hoang:

- Ta học ai ứ? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Ta lại nói:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây dù tức giận nhưng vẫn nói với ta:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Ta liền nói:

- Vậy thì người hãy xem ta đây!

Rồi sau đó, ta liền rung khiên múa. Một lần xốc tới, ta vượt qua một quả đồi. Một lần xốc tới nữa, ta vượt một đồi lồ ô. Ta chạy vun vút sang phía Đông, sang phía Tây. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi Tây lại sang bãi Đông. Lão ta vung dao chém phập một nhát nhưng chỉ trúng cái chão cột trâu.

Ta liền chế giễu hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Mtao Mxây chắc chắn vô cùng tức giận. Hắn bảo Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu để khiêu khích ta. Nhưng miếng trầu lại bị ta cướp mất. Ta ăn trầu xong thì sức mạnh tăng lên gấp bội, tiếp tục múa khiên. Ta múa trên cao, gió như bão. Ta múa dưới thấp, gió như lốc. Cây giáo thần nhắm trúng vào đùi của Mtao Mxây nhưng lão ta không bị làm sao cả.

Đến đây, ta đã thấm mệt, vừa ngủ vừa mộng thấy ông Trời giúp cách. Ta bừng tỉnh rồi làm theo lấy một cái chày mòn ném trúng vào vành tai kẻ địch. Áo giáp của hắn rơi loảng xoảng. Mtao Mxây vô cùng hoảng sợ liền tháo chạy. Hắn đi đến đâu đều bị ta đuổi đến đó. Cuối cùng hắn ngã xuống đất, sợ hãi xin tha mạng:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Ta chẳng mảy may đến lời thỉnh cầu của hắn, tội cướp vợ không thể tha thứ:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Dứt lời, ta đâm hắn một nhát, rồi chặt đầu bêu ngoài đường làm gương. Sau khi thuyết phục tôi tớ của Mtao M xây đi theo mình, ta đưa họ trở về buôn làng và mở tiệc ăn mực. Tù trưởng khắp nơi nghe tin kéo đến ăn mừng. Tiệc kéo dài đến hết mùa khô. Đến đây, rượu đã nhạt, chén đã cạn thì khách khứa mới lần lượt ra về.

Ta là Đăm Săn - được người dân trong buôn làng gọi là người anh hùng của dân tộc. Một lần nọ, vì có việc gấp mà ta đã để Hơ Nhị - vợ của mình ở nhà một mình. Tù trưởng Mtao Mxây vốn là kẻ đối đầu với ta đã đến cướp vợ ta đi mất. Nghe người làng báo tin, ta vô cùng tức giận, lập tức trở về.

Ta đến nhà Mtao Mxây lớn tiếng kêu hắn:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây giọng bỡn cợt:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta kìa.

Ta tức giận lắm nhưng vẫn bình tình tìm cách dụ hắn ra khỏi nhà:

- Ngươi không xuống ư? Vậy ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người mà bổ đôi, lấy cái cầu thang của nhà người chẻ ra kéo lửa và hun cái nhà của nhà người cho mà xem.

Mtao Mxây chắc hẳn rất sợ hãi. Trông kìa, hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn có vẻ dữ tợn như một vị thần. Hắn đóng một cái khố sọc gấp bó múi, mặc một cái áo dài tay nút đi từ trong nhà ra vẻ mặt đầy do dự, chần chừ.

Ta nói với hắn hãy múa khiên trước vì ta là người khiêu chiến, sao có thể máu trước. Nhưng hắn kiên quyết từ chối:

- Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Ta không đồng ý:

- Ngươi hãy múa trước đi!

Hành đành miễn cưỡng múa khiên. Khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn cứ mùa, còn ta chẳng kề nhúc nhích. Ta lên tiếng mỉa mai hắn:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Mtao Mxây huênh hoang:

- Ta học ai ứ? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Ta khiêu khích:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây dù tức giận nhưng vẫn nói với ta:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Ta liền nói:

- Vậy thì hãy xem ta đây!

Ta rung khiên múa. Mỗi một lần xốc tới đều khiên Mtao Mxây khiếp sợ chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém ta phập một cái nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu.

Ta cười lớn rồi chế giễu hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Đến lúc này, hắn bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu. Nhưng ta lại đớp được miếng trầu ấy. Ta nhai trầu xong, sức mạnh tăng lên gấp bội. Ta lại tiếp tục múa khiên. Càng múa hàng hăng. Ta phóng cây giáo thần vào đùi Mtao Mxây, trúng nhưng không thủng vì hắn đang mặc áo giáp. Ta tìm các đâm vào người Mtao Mxây cũng không làm gì được hắn.

Đến lúc này, ta thấm mệt. Ta bỗng ngủ thiếp đi thì mộng thấy ông Trời bày cách đánh bại Mtao Mxây. Bừng tỉnh, ta liền làm theo lấy một cái chày mòn ném trúng vào vành tai kẻ địch. Áo giáp của hắn rơi loảng xoảng. Mtao Mxây vô cùng hoảng sợ liền tháo chạy. Hắn đi đến đâu đều bị ta đuổi đến đó. Cuối cùng hắn ngã xuống đất, sợ hãi xin tha mạng:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Ta lên tiếng:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Nói xong bèn giết chết hắn, cho bêu đầu ngoài đường. Ta tìm cách thuyết phục tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình. Họ đồng ý đi theo ta cũng xây dựng một buôn làng thịnh vượng. Về đến nơi, ta cho dân làng mở tiệc ăn mừng chiến thắng.

Ta là Đăm Săn, được mọi người mệnh danh là anh hùng của người dân Ê-đê. Ta là một tù trưởng hùng mạnh, đầu lại đội khăn kép, vai mang túi da. Một lần nọ, Mtao Mxây nhân lúc ta đi vắng liền đến lừa cướp vợ của ta là Hơ Nhị.

Nghe tin ta đã vô cùng tức giận. Ta tức tốc trở về, xách khiên, giáo đến thẳng nhà Mtao Mxây để giành lại người vợ yêu quý và rửa sạch nỗi nhục. Đến nơi, trước mắt ta là một ngôi nhà vừa to vừa đẹp. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt tráng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói, cầu thang lên xuống rất rộng. Ta đứng ở dưới gọi to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ dao với ta đấy.

Mtao Mxây không xuống còn nói khích tôi:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta này.

Nghe vậy, ta quát lớn:

- Xuống, diêng! Xuống, diêng! Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà ngươi cho mà xem!

Đến đây, Mtao Mxây mới ra khỏi nhà. Hắn vừa đi vừa nói rằng không được đâm hắn khi hắn đang đi xuống. Ta đáp:

- Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Ngươi xem, đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm.

Mtao Mxây bước xuống, tay cầm khiên và gươm. Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần, nhưng dáng vẻ thì lại tần ngần do dự, mỗi bước đi phải đắn đo.

Ta nhường hắn múa khiên trước, nhưng hắn bảo:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng! Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Ta không chịu vì là người thách đấu, lẽ nào lại đi mùa khiên múa trước. Cuối cùng Mtao Mxây rung khiên múa trước.

Ta đứng im, không nhúc nhích nhìn hắn múa khiên. Nhìn những động tác khôi hài của hắn, ta nói khích:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Hắn nói với ta:

- Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Ta mỉa mai:

- Thế ư? Vậy người hãy xem ta múa đây này!

Ta liền rung khiên múa. Hắn vội vã bỏ chạy. Một lần xốc tới, ta vượt một đồi lồ ô. Ta chạy vun vút qua phía đông sang phía tây, đuổi theo hắn. Còn hắn thì bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém ta, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu. Ta nhìn hắn rồi nói khích:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Nói xong ta lại tiếp tục đuổi theo hắn. Chắc hắn đã thấm mệt nên bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu để lấy thêm sức. Nhưng ta đã đớp lấy miếng trầu và nhai luôn. Sau đó, sức của tôi tăng lên gấp bội. Ta lại múa khiên và rượt đuổi theo hắn. Ta múa trên cao, gió như bão, tôi múa dưới thấp, gió như lốc. Cả một vùng đồi núi nơi diễn ra cuộc chiến đấu tan hoang: câu giáo thần, câu giáo dính đầy những oan hồn của ta.

Khi ta múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Ta phóng cây giáo thần đâm vào đùi Mtao Mxây. Nhưng lạ thay, đùi hắn vẫn không hề bị thương gì, không hề chảy máu. Ta tiếp tục lại phóng cây giáo đâm trúng người hắn, nhưng hắn cũng chẳng hề hấn gì.

Lúc này ta đã thật sự đã thấm mệt, ta lịm đi một lúc. Ta mộng thấy ông Trời, được ông bày cách đánh bại Mtao Mxây. Bừng tỉnh, ta chộp ngay lấy cái chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Quả nhiên, cái giáp trên người hắn tức thì rơi loảng xoảng. Đến lúc ấy ta mới biết vì sao mấy lần ngọn giáo thần của ta đâm trúng hắn mà vẫn không thủng.

Mất vũ khí bảo vệ hắn hoảng sợ tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lợn, ta phá tan chuồng lợn. Hắn tránh quanh chuồng trâu, ta phá tan chuồng trâu. Hắn chạy đến đâu ta đổi theo đến đấy. Cuối cùng hắn phải cầu xin:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Nhưng ta không bận tâm, và ngọn giáo của ta đã đâm phập vào người hắn. Tacắt luôn cái đầu của hắn, đem bêu ngoài đường.

Người của Mtao Mxây đều đồng ý đi theo ta. Để mừng chiến thắng, ta cho mở tiệc chiêu đãi tôi tớ trong nhà, dân làng. Các tù trưởng phương xa, khách khứa từ khắp nơi nghe tin ta chiến thắng đều ùn ùn kéo về ăn mừng. Nhà ta đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Ta sai giết nhiều lợn, mổ nhiều trâu, đánh lên các chiêng, các trống to, hòa nhịp cùng chùm chọe sao cho kêu lên rộn rã. Tiệc tùng linh đình ăn uống kéo dài suốt mùa khô.

Tôi là Đăm Săn - tù trưởng của một buôn làng. Một lần nọ, nhân lúc tôi không có ở nhà, Mtao Mxây bèn tìm cách để cướp vợ tôi là Hơ Nhị. Nghe người đến báo tin, tôi tức tốc trở về đến nhà Mtao Mxây để khiêu chiến quyết đòi lại vợ của mình.

Nhà Mtao Mxây vô cùng rộng lớn. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Cầu thang rộng bằng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà không sợ chật.

Tôi liền bắc tay lên miệng kêu to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà người đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây bèn khiêu khích:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn đang bận ôm vợ của hai ta kìa.

Nghe thấy vậy, tôi vô cùng tức giận:

- Ngươi không xuống ư? Vậy ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà người mà bổ đôi, lấy cái cầu thang của nhà người chẻ ra kéo lửa và hun cái nhà của nhà người cho mà xem.

Mtao Mxây chắc hẳn rất sợ hãi. Nhìn hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Thoạt trông hắn có vẻ dữ tợn như một vị thần. Mtao Mxây đóng một cái khố sọc gấp bó múi, mặc một cái áo dài tay nút đi từ trong nhà ra vẻ mặt đầy do dự, chần chừ.

Tôi nhường hắn múa khiên trước. Nhưng hắn kiên quyết từ chối:

- Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Tôi kiên quyết không đồng ý:

- Ngươi hãy múa trước đi!

Cuối cùng hắn đành miễn cưỡng múa khiên. Khiên của hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn cứ mùa, còn ta chẳng kề nhúc nhích. Thấy vậy, tôi liền lên tiếng mỉa mai hắn:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Mtao Mxây huênh hoang:

- Ta học ai ứ? Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Tôi tiếp tục lại khiêu khích:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây lại nói:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Tôi liền đáp lại:

- Vậy thì hãy xem ta đây!

Tức thì tôi liền rung khiên múa. Một lần xốc tới, tôi vượt qua một quả đồi. Một lần xốc tới nữa, tôi vượt một đồi lồ ô. Tôi chạy vun vút sang phía Đông, sang phía Tây. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi Tây lại sang bãi Đông. Lão ta vung dao chém phập một nhát nhưng chỉ trúng cái chão cột trâu.

Tôi bật cười và cất tiếng chế giễu hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho một miếng trầu. Nhưng miếng trầu lại bị tôi cướp mất. Sau khi ăn trầu xong thì sức mạnh tăng lên gấp bội, tiếp tục múa khiên. Tôi múa trên cao, gió như bão. Tôi múa dưới thấp, gió như lốc. Cây giáo thần nhắm trúng vào đùi của Mtao Mxây nhưng lão ta không bị làm sao cả.

Tôi dần thấm mệt, vừa ngủ vừa mộng thấy ông Trời giúp cách. Bỗng choàng tỉnh, tôi lấy một cái chày mòn ném trúng vào vành tai kẻ địch. Áo giáp của hắn rơi loảng xoảng. Mtao Mxây vô cùng hoảng sợ liền tháo chạy. Hắn đi đến đâu đều bị đuổi đến đó. Cuối cùng hắn ngã xuống đất, sợ hãi xin tha mạng:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho diêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Nhưng ta không thèm quan tâm, đáp:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Nói rồi, tôi liền đâm phập một cái, cắt đầu Mtao Mxây. Sau khi hắn chết ta bêu hắn ngoài đường. Tôi liền thuyết phục tôi tớ của Mtao Mxây đi theo mình. Để ăn mừng chiến thắng đã đánh bại Mtao Mxây cứu được Hơ Nhị, tôi cho cả buôn làng mở hội. Các tù trưởng ở khắp nơi kéo đến ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô.

Tôi là Đăm Săn, người anh hùng của dân tộc Ê-đê. Tôi là một tù trưởng hùng mạnh, đầu đội khăn kép, vai mang túi da. Chắc mọi người đều biết đến tôi trong trận đánh Mtao Mxây - một tên tù trưởng đã cướp vợ tôi. Tôi xin kể lại câu chuyện này để các bạn hiểu hơn.

Sau khi nghe tin Mtao Mxây đã cướp nàng Hơ Nhị - người vợ xinh đẹp của tôi, tôi đã vô cùng tức giận. Tôi liền xách khiên, giáo đến thẳng nhà Mtao Mxây để giành lại người vợ hiền yêu quý và rửa nỗi nhục này.

Lúc đến, ngôi nhà to đẹp hiện ra trước mắt tôi. Nhà Mtao Mxây quả thực rất đẹp. Đầu sàn hiên đẽo hình mặt tráng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói, cầu thang lên xuống rất rộng. Tôi đứng ở dưới gọi to:

- Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy!

Mtao Mxây chẳng những không xuống, hắn còn nói khích tôi:

- Ta không xuống đâu, diêng ơi! Tay ta còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà.

Máu nóng trong người tôi bốc lên, tôi quát lớn:

- Xuống, diêng! Xuống, diêng! Ngươi không xuống ư? Ta sẽ lấy cái sàn hiên của nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà ngươi cho mà xem!

Nghe thấy vậy hắn với từ từ đi ra. Hắn lo ngại nói rằng không được đâm hắn khi hắn đang đi xuống. Tôi khinh miệt nói:

- Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Ngươi xem, đến con trâu của nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là!

Mtao Mxây bước xuống, tay cầm khiên, gươm. Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần, nhưng dáng vẻ thì lại tần ngần do dự, mỗi bước đi phải đắn đo.

Tôi nhường cho hắn múa khiên trước. Ban đầu hắn từ chối. Hắn bảo với tôi:

- Ngươi mới là người múa trước, ơ diêng! Ta như gà làng mới mọc cựa, như gà rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mất cánh.

Tôi không chịu, mình là người thách đấu, lẽ nào lại đi rung khiên múa trước. Thế là Mtao Mxây rung khiên múa trước.

Tôi đứng im, không nhúc nhích nhìn hắn múa khiên. Nhìn những động tác khôi hài của hắn, tôi nói khích:

- Ngươi múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa ấy, ngươi học ai vậy? Ngươi múa chơi đấy phải không, diêng?

Hắn nói với tôi:

- Có cậu, ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rồng.

Tôi mỉa mai:

- Thế ư? Ta thì đâu có cậu mà học cậu, đâu có bác mà học bác! Chỉ có hai ta đây, ngươi múa đi ta xem nào

Nghe tôi nói vậy, chắc là hắn tức lắm. Hắn kiêu ngạo hỏi tôi:

- Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bắt tù binh, đã quen đi xéo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Đến lúc ấy thì thôi không thể nhịn được nữa, tôi phải là người dạy cho hắn một bài học về thói kiêu ngạo và rửa nỗi nhục hắn đã cướp vợ của tôi. Tôi rung khiên múa. Hắn vội vã bỏ chạy. Một lần xốc tới, tôi vượt một đồi lồ ô. Tôi chạy vun vút qua phía đông sang phía tây, đuổi theo hắn. Còn hắn thì bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém tôi, nhưng chỉ vừa trúng một cái chão cột trâu. Tôi lại nói khích hắn:

- Sao ngươi lại chém cái chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Nói xong tôi lại tiếp tục đuổi theo hắn. Chắc hắn đã thấm mệt nên bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu để lấy thêm sức. Trong chớp mắt, tôi đớp lấy miếng trầu và nhai luôn. Sau đó, sức của tôi tăng lên gấp bội. Tôi lại múa khiên và rượt đuổi theo hắn. Tôi múa trên cao, gió như bão, tôi múa dưới thấp, gió như lốc. Cả một vùng đồi núi nơi diễn ra cuộc chiến đấu tan hoang: câu giáo thần, câu giáo dính đầy những oan hồn của tôi.

Khi tôi múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Tôi phóng cây giáo thần đâm vào đùi Mtao Mxây. Nhưng lạ thay, đùi hắn vẫn không hề bị thương gì, không hề chảy máu. Tôi lại phóng cây giáo đâm trúng người hắn, nhưng hắn cũng chẳng hề hấn gì.

Hắn tranh thủ bỏ chạy. Đến lúc này tôi thật sự đã thấm mệt, tôi định nghỉ một chút lấy sức nhưng vừa chợp mắt tôi đã lịm đi. Tôi mộng thấy ông Trời. Tôi hỏi ông Trời.

- Ôi chao, chết mất thôi, ông ơi! Cháu đâm mãi mà không thủng hắn.

Ông Trời thương tình chỉ: Cháu lấy một cái chày mòn ném vào vành tai hắn là được. Bừng tỉnh, tôi chộp ngay lấy cái chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Quả nhiên, cái giáp trên người hắn tức thì rơi loảng xoảng. Đến lúc ấy tôi mới biết vì sao mấy lần ngọn giáo thần của tôi đâm trúng hắn mà vẫn không thủng.

Mất vũ khí bảo vệ hắn hoảng sợ tháo chạy. Hắn tránh quanh chuồng lợn, tôi phá tan chuồng lợn. Hắn tránh quanh chuồng trâu, tôi phá tan chuồng trâu. Hắn chạy đến đâu tôi đổi theo đến đấy. Cuối cùng hắn ngã lăn quay ra đất, sợ hãi xin tha:

- Ơ diêng! Ơ diêng! Để ta làm lễ cầu phúc cho riêng cho một trâu! Ta cho diêng thêm một voi.

Nhưng tôi đâu có bận tâm. Hắn đã to gan dám cướp vợ của tôi thì tôi không thể tha thứ được. Tôi giận dữ nói với hắn:

- Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta người đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Và ngọn giáo của tôi đã đâm phập vào người hắn. Tôi cắt luôn cái đầu của hắn, đem bêu ngoài đường.

Giết chết Mtao Mxây, tôi giành lại được người vợ xinh đẹp của tôi. Tất cả đám tôi tớ của Mtao Mxây đều đi theo tôi. Để mừng chiến thắng, tôi đã mở tiệc chiêu đãi tôi tớ trong nhà, dân làng. Các tù trưởng phương xa, khách khứa từ khắp nơi nghe tin tôi chiến thắng đều ùn ùn kéo về ăn mừng. Nhà tôi đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Tôi sai giết nhiều lợn, mổ nhiều trâu, đánh lên các chiêng, các trống to, hòa nhịp cùng chùm chọe sao cho kêu lên rộn rã. Tiệc tùng linh đình ăn uống kéo dài suốt mùa khô.

Sau chiến thắng Mtao Mxây, danh tiếng của tôi vang vọng khắp nơi, đâu đâu cũng nghe thấy, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi. Sau trận ấy, tôi thật sự trở thành người tù trưởng mới giàu lên, tiếng tăm lừng lẫy.